Những bước đi đầu tiên của phong trào nghiên cứu khoa học, sáng tạo cho tuổi trẻ thành phố
Sau những ngày đầu thành lập, đội ngũ cán bộ, lãnh đạo trung tâm bắt tay vào xây dựng những tiền đề đầu tiên cho phong trào học tập, nghiên cứu, sáng tạo của thanh thiếu nhi thành phố.
Các câu lạc bộ sáng tạo trẻ như câu lạc bộ ngành Cơ khí, Điện – điện tử, Tin học ra đời, đây cũng chính là nền móng đầu tiên cho việc hình thành câu lạc bộ “Các nhà khoa học trẻ” sau này. Thông qua những câu lạc bộ này, Trung tâm đã tập hợp được đội ngũ các nhà khoa học trẻ, tổ chức các hoạt động, xây dựng xân chơi qua đó phát huy khả năng sáng tạo, kiến thức chuyên môn của đội ngũ trí thức trẻ phục vụ công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế xã hội.
Song song với đó, những cuộc thi, giải thưởng, hoạt động phát triển phong trào học tập, sáng tạo của thanh thiếu nhi cũng được tổ chức. Có thể kể đến đầu tiên là “Hội thi Tin học không chuyên” tiền thân của “Hội thi Tin học trẻ” ngày này, Hội thi mà tính đến thời điểm này đã được tổ chức 23 năm, và cũng chính từ mô hình của thành phố, Trung Ương Đoàn đã triển khai mở rộng ở quy mô toàn quốc. Trong những ngày đầu tổ chức, khi mà thuật ngữ “tin học” còn rất xa lạ ở nước ta, và những chiếc máy vi tính với màn hình đen trắng cũng là rất quý hiếm. Vậy mà, với sự tâm huyết và nhiệt tình của tuổi trẻ, đội ngũ lãnh đạo, cán bộ trung tâm đã liên hệ, vận động để mượn về hàng chục, hàng trăm chiếc máy tính để tổ chức giải. Ngoài ra, trường Tin học Thành Đoàn đã được thành lập, qua đó phát triển phong trào và đưa tin học tới gần hơn với thanh thiếu nhi thành phố.
Bên cạnh đó, những hoạt động về nghiên cứu khoa học cho đối tượng sinh viên cũng được Trung tâm triển khai tổ chức. Và Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu Khoa học Euréka là Giải thưởng không thể không nhắc đến khi nói về phong trào nghiên cứu khoa học của sinh viên thành phố Hồ Chí Minh. Xuất phát từ chương trình “Vì ngày mai phát triển” do Báo Tuổi trẻ phát động, chương trình Euréka tài trợ cho các nhà nghiên cứu trẻ (còn gọi là “chương trình 7”) đã được ra đời vào năm 1990. Sau đó 1 năm, Ban tổ chức chương trình đã chuyển giao lại cho Trung tâm là đơn vị thường trực tổ chức. Chương trình Euréka và nay là Giải thưởng sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka đã tạo được uy tín và thúc đẩy niềm đam mê nghiên cứu trong sinh viên thành phố.
Bắt đầu từ năm 1996, chương trình Vườn Ươm Sáng tạo Khoa học Kỹ thuật trẻ đã ra đời với sự phối hợp của Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường (nay là Sở Khoa học và Công nghệ thành phố), mở ra cơ hội mới cho đội ngũ sáng tạo trẻ được góp mặt vào hoạt động khoa học công nghệ cùng các bậc chuyên gia giỏi và giàu kinh nghiệm và tạo ra môi trường để những nhà khoa học trẻ phát huy tối đa năng lực sáng tạo, đây cũng là nguồn hỗ trợ cho các nhà nghiên cứu trẻ thực hiện các đề tài nghiên cứu của mình. Trong giai đoạn đầu thành lập, trung tâm cũng đã bắt tay vào tổ chức những hoạt động sáng tạo thu hút được nguồn lực xã hội như: Cuộc thi Sáng tác mẫu mã – mặt hàng mới trở thành tiền đề của phong trào CKT thành phố và cả nước sau này. Hay Quỹ bảo trợ Tài năng trẻ cũng đã góp phần hỗ trợ cho các tài năng trẻ trong các lĩnh vực văn hóa thể thao đến học tập, nghiên cứu khoa học.
“Khó khăn và thuận lợi thì thời nào cũng có, song lòng nhiệt huyết tuổi trẻ của giai đoạn đó thì tôi không thể nào quên. Tôi còn nhớ, để có thể tổ chức một lớp Tin học căn bản, chúng tôi phải đi vận động các nhà tài trợ. Sau khi thuyết phục được một nhà tài trợ cho mượn dàn máy (lúc đó chỉ là máy tính màn hình đen trắng XT), từ Giám đốc tới nhân viên phải cùng nhau quét dọn hội trường (đi thuê), rồi khiêng vác bảng, máy tính… và cùng học với học viên “ngon lành”. Đó là những kỷ niệm một thời “máu lửa” với phong trào sáng tạo của thanh niên thành phố mà tôi cũng như anh em cán bộ không thể nào quên”.
Anh Ngô Bách Phong
(Giám đốc trung tâm giai đoạn 1995 – 1998)